Deel 1 – Is de werkgever aansprakelijk als een werknemer Corona oploopt op het werk?
Het kabinet heeft nog steeds geen mondkapjesplicht ingevoerd. Sterker nog, terwijl Amsterdam en Rotterdam enkele weken geleden aankondigden de mondkapjesplicht in te voeren op drukbezochte plaatsen is na 2 weken al weer besloten om de mondkapjesplicht af te schaffen.
In dit artikel wordt niet ingegaan op politiek, noch op virologische gronden waarom het dragen van een mondkapje wellicht verplicht zou moeten worden gesteld.
Hier wordt uiteengezet waarom de werkgever heel goed zou moeten nadenken over het dragen van mondkapjes op de werkvloer.
De juridische achtergrond
Op grond van artikel 7:658 BW heeft de werkgever een zorgplicht voor de werkomgeving van de werknemer.
De werkgever moet die maatregelen nemen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn functie schade lijst. Schiet de werkgever tekort in zijn zorgplicht, dan is hij jegens de werknemer aansprakelijk voor schade die deze in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt.
Duidelijk voorbeeld: de helm op de bouwplaats
Dus, als een werknemer op de bouwplaats werkt moet de werkgever ervoor zorg dragen dat de werknemer een helm draagt, veiligheidsschoenen, dat valbeveiligingen netjes in orde zijn en nageleefd worden, etc.
Maar hoe zit dat met Corona – we kunnen het virus immers niet met het blote oog zien?
Wat moet de werkgever dan doen? Een helm en veiligheidsschoenen helpen immers niet tegen Corona?
De overheid heeft al duidelijk gemaakt dat men 1,5 meter afstand moet houden, geen handen meer mag schudden, vaak de handen moet wassen en in de elleboog moet niesen in plaats van in je hand. Als werkgever is het dan handig om borden op te hangen om de werknemers daaraan te herinneren.
Maar is de werkgever daarmee “veilig”?
Op grond van art. 7:658 lid 2 BW is de werkgever aansprakelijk als de werknemer door een blootstelling aan een stof op het werk schade heeft geleden. Wat als de werknemer op zijn werkplek aan Covid-19 wordt blootgesteld?
De werkgever kan zich van deze aansprakelijkheid bevrijden door te laten zien dat hij de maatregelen heeft getroffen die redelijkerwijs nodig waren om te voorkomen dat de werknemer door de blootstelling schade zou lijden.
Wat moet die werkgever dan doen – is het plaatsen van schermen en zitten op 1,5 m zonder mondkapje genoeg?
Er wordt gedacht dat daarover nog geen duidelijkheid bestaat omdat we nog geen Corona-uitspraken hebben van hogere rechters. Maar er bestaat wel duidelijke jurisprudentie – zelfs van de Hoge Raad – in een vergelijkbare situatie: De blootstelling aan asbest op het werk en de aansprakelijkheid van de werkgever.
Hoe zat het ook al weer met de blootstelling aan asbest?
Bij de blootstelling aan asbest was toentertijd niet bekend wat de exacte gevolgen waren en toch vindt de Hoge Raad dat de werkgever de veiligheidsmaatregelen diende te treffen die van hem konden worden verwacht (HR 06-04-2018, ECLI:NL:HR:2018:536 en HR 25-06-1993, ECLI:NL:PHR:1993:AD1907).
Staat vast dat de werkgever de veiligheidsmaatregelen heeft nagelaten en daardoor de kans op nu nog onbekende gevaren aanmerkelijk zijn verhoogd, dan is de werkgever ook voor de gevolgen daarvan aansprakelijk.
De werkgever is derhalve niet van zijn aansprakelijkheid ontheven indien hij weliswaar toen niet bekend was noch behoorde te zijn met dat gevaar, maar zijn verzuim in het treffen van de zojuist genoemde veiligheidsmaatregelen de kans dat de werknemer asbestdeeltjes zou binnenkrijgen op het werk aanmerkelijk heeft vergroot.
Maar, dit is afhankelijk van de omstandigheden van het geval en van de toentertijd bestaande kennis en inzichten, welke veiligheidsmaatregelen vanaf dat moment van die werkgever konden worden verwacht. In dat verband zijn mede van belang de mate van zekerheid dat het werken zonder beschermmiddelen, zoals mondkapjes, gezondheidsrisico’s meebrengen en de aard en ernst van die risico’s.
Wat betekent dit voor de werkgever nu in verband met Corona?
De werkgever heeft een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving van de werknemer.
Dat geldt voor de valbeveiliging op de werkplaats, maar ook voor de verpleger in een verzorgingstehuis, voor de kapper in een kapsalon en voor de verpleegster in het ziekenhuis.
Op de bouwplaats is het antwoord makkelijk: helmplicht, valbeveiliging, veiligheidsschoenen en waarschuwingsborden.
Maar ook in de kapsalon, het verzorgingstehuis en het ziekenhuis is het antwoord net zo duidelijk: De werkgever moet alle maatregelen treffen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn functie schade lijdt.
We weten dat mensen door infectie met Covid-19 schade kunnen lijden. We weten inmiddels ook dat de besmetting door kleine druppels plaats vindt, bij het hoesten, bij het niezen, maar ook bij het zingen en bij het praten. Dit wetende moet de werkgever die maatregelen treffen die de kans op besmetting verminderen: werk zo veel mogelijk thuis als het kan, maar als dat niet kan of niet wenselijk is, dan is passende bescherming noodzakelijk.
Velen verschuilen zich achter het argument dat niet zeker is of mondkapjes echt helpen.
We mogen ervan uitgaan dat mondkapjes, bij correct gebruik, het risico van besmetting waarschijnlijk verminderen. We weten ook dat in elke operatiekamer en op elke intensive care mondkapjes worden gedragen om besmetting van de patiënt en de arts/verpleegkundige te voorkomen.
Waarom zou de werkgever een simpele maatregel, als het dragen van een mondkapjes, achterwege laten, terwijl later zou kunnen blijken dat bijvoorbeeld verplegingstehuizen, kapsalons en andere werkgevers onzorgvuldig hebben gehandeld en – met terugwerkende kracht – toch aansprakelijk zijn?
Samenvattend: Breng uw werkvloer en de processen realistisch in kaart en beoordeel de risico’s en de mogelijke maatregelen.
Wilt u een hulpmiddel bij de risicoanalyse, stuur dan een email naar info@acginter.com met kenmerk “Corona-checklist op de werkvloer” en wij sturen u gratis de checklist. Geef daarbij aan of u deze in het Nederlands of in het Engels wenst te ontvangen.
